Ciekawostki matematyczne
W książce Stanisława Solskiego "Geometra polski" (1683) reguła dodawania ułamków ujęta jest wierszem:
O przydawaniu frakcyj
Przydasz liczących w kupę, w górze summa będzie
Pierwszych dwóch; mianujący spólny spód osiędzie.
Lecz gdy mianujące przydadzą się różne,
Zgódź je, by nie było przydawanie próżne.
Przydaj wprzód całe, obok gdy frakcye mają,
Które z osobna podle, swoją summę dają.
(M. Szurek "O nauczaniu matematyki")
W PODRĘCZNIKU TOMASZA KŁOSA (1538) JEST ZADANIE:
"O ribach. Ieden karp za 5 kwartników. Wiele kop za 100 zło."
Da się je dzisiaj rozwiązać?
(M. Szurek "O nauczaniu matematyki")
"Cztery działania arytmetyczne: podawanie, obejmowanie, mrożenie i gdzie-lenie"
(L. Carroll "Alicja w krainie czarów")
Co to jest matematyka?
Nazwa pochodzi od greckiego słowa znaczącego tyle co po prostu nauka, wiedza, poznanie. Jedynym językiem indoeuropejskim, w którym matematyka nie jest nazywana po prostu matematyką jest holenderski. Matematyka po holendersku brzmi wiskunde, geometria zaś brzmi meetkunde - w wolnym przekładzie ziemiomierstwo.
Podsumowując : Matematyka to Królowa Nauk, za pomocą której został opisany świat!
(M. Szurek "O nauczaniu matematyki")
ZADANIE ALKUINA: należy przewieźć przez rzekę wilka, kozę i kapustę łodzią mieszczącą (oprócz przewoźnika) tylko jedno z nich; ale nie można pozostawić na brzegu ani wilka z kozą, ani kozy z kapustą (ze zrozumiałych względów). Jak to zrobić?
Alkuin (735-804) to brytyjski mnich, dworzanin Karola Wielkiego.
WZORZEC METRA
Pod koniec XVIII wieku dojrzał we Francji pogląd, że należy wprowadzić jednakową dla całego kraju miarę długości. Początkowo rozważano pomysł, by za jednostkę uznać długość wahadła, którego okres drgań wynosi 1 sekundę, ale okazało się, że wahadła o tej samej długości mają różne okresy drgań w różnych miejscach kuli ziemskiej. Dlatego postanowiono, by jednostka długości była zdefiniowana jako dziesięciomilionowa część połowy długości południka ziemskiego. Trudno było zmierzyć odległość między biegunem północnym a równikiem, bo nikt jeszcze wtedy nie dotarł do bieguna północnego. Wymyślono więc, że można zmierzyć znaczną część połowy południka, a potem obliczyć, jaką długość miałaby cała połówka. Przyjęto, że wybrana do pomiaru część połowy południka powinna leżeć gdzieś niedaleko jej środka, a oba końce mierzonego fragmentu powinny znajdować się na tej samej wysokości nad poziomem morza.
Latem 1792 roku dwie grupy geodetów rozpoczęły pomiary. Pierwsza zaczęła od północy Francji, dokładnie w Dunkierce, i kierowała się na południe, a druga - od wybrzeża Morza Śródziemnego (niedaleko Barcelony) i kierowała się na północ. Prawie cała trasa leżała na terenie Francji. Obie grupy miały się spotkać w Rodez, czyli wcale nie w połowie, a to dlatego, że grupa zaczynająca prace w Barcelonie miała do pokonania trudniejszy, bo przebiegający przez Pireneje (a przez to krótszy) odcinek trasy. Niestety, obie wyprawy natrafiły na problemy. Był to czas dużych zmian we Francji. Rewolucja trwała w najlepsze. Członkowie obu wypraw zostali aresztowani. Aby oznaczyć obszar, na którym wykonywali pomiary, stosowali flagi koloru białego, a był to kolor rojalistów. Do tego powód, jaki podawali - mierzenie odległości z Dunkierki do Barcelony - był niewiarygodny w czasie wojny i rewolucji. Pomiary geodezyjne zakończyły się dopiero w 1799 roku. Rząd nie czekał aż tak długo i w 1795 roku wprowadził prowizoryczny wzorzec metra (była nim irydowo-platynowa sztabka) oparty na wcześniejszych pomiarach z 1740 roku. Potem się okazało, że nowe pomiary różniły się tylko o dwie dziesiąte promila od tych z 1740 roku, więc pozostawiono stary wzorzec metra. Do dziś znajduje się on w Sevres, na południowo-zachodnich obrzeżach Paryża, w Międzynarodowym Biurze Miar i Wag. Jest teraz tylko jednostką historyczną, bo od 1983 roku metr definiuje się jako odległość, jaką pokonuje światło w próżni w czasie 1/299792458 sekundy.
STAROPOLSKIE JEDNOSTKI DŁUGOŚCI:
cal = 24,8 mm
stopa = 288 mm = 28,8 cm
łokieć = 576 mm = 57,6 cm
sążeń = 1728 mm = 1,728 m
pręt = 4,320 m
mila = 8534,31 m to ok. 8,5 km
STAROPOLSKIE JEDNOSTKI MASY:
łut = 12,672 g
uncja = 2 łuty = 25,344 g
funt = 16 uncji = 405,504 g
kamień = 25 funtów = 10,138 kg
cetnar = 4 kamienie = 40,55 kg
STAROPOLSKIE JEDNOSTKI OBJĘTOŚCI:
kwaterka = 0,25 l
kwarta = 4 kwaterki = 1 l
garniec = 4 kwarty = 4 l
korzec = 32 garnce = 128 l
beczka = 25 garnców = 100 l
stągiew = 2 beczki = 200 l
JEDNOSTKI ANGIELSKIE:
cal = 2,54 cm
stopa = 12 cali = 30,48 cm
jard = 3 stopy = 91,44 cm
mila = 1760 jardów = 1609,34 m
PRZEPIS NA KRÓWKI:
Kwartę kremowej śmietanki (niezbyt gęstej acz słodkiej) wlać do rondelka. Doń wsypać dwa funty miałkiego cukru i rozpuścić go grzejąc na ogniu, mieszając kopystką drewnianą. Włożyć w rondelek pół laski wanilii połupanej wzdłuż, a gdy się wszystko zagotuje, wlać łyżkę syropu kartoflanego lub 1/3 funta mąki kartoflanej. Gdy to wszystko zmieszamy, bić należy kopystką w rondlu, dopóki maź gęstnieć nie zacznie. SMACZNEGO!